Tips om goede geld voornemens wel vol te houden

Financieel psycholoog Anne Abbenes neemt ons mee in hoe ons brein werkt als het om geld gaat, en waarom sparen soms zo moeilijk kan zijn. Vandaag kijkt ze naar goede (geld)voornemens en geeft ze tips hoe je wél succesvol in je geldvoornemens kunt zijn.  

 De kans is groot dat je zoals de meeste mensen enthousiast het nieuwe jaar bent begonnen met goede voornemens. Zijn al die voornemens inmiddels gestrand? Vind je het lastig om budgettips toe te passen?  Is de gedachte aan een budget verdwenen zodra je de geur van de coffee to go ruikt? Dan ben jij niet de enige.

De meeste goede geld voornemens worden hooguit een maand of twee volgehouden. Dat ligt aan de budgettips, en niet aan de mensen die het niet volhouden. Met het voorjaar in aantocht is dit het moment om schoon schip te maken met de mislukte voornemens. In dit artikel vind je tips die wél helpen, jouw gemoedstoestand veranderen en zorgen dat jij jouw voornemens voor de rest van het jaar wel vol weet te houden.

Een budget is levensbedreigend

De eerste maanden van een nieuw jaar is voor veel mensen het moment om veranderingen door te voeren in hun leven.  In deze periode zijn overal tips te vinden voor gezonder eten, meer bewegen en beter met geld omgaan. Al deze standaardtips om beter te gaan budgetteren zijn alleen niet erg effectief.

Dit heeft verschillende oorzaken. Het is vooral ons brein dat roet in het eten gooit. Allereerst is ons brein niet afgesteld op budgetteren. Ons brein relateert het woord budget aan schaarste, lijden en depressie. Net zoals ons brein het woord dieet relateert aan een komende hongersnood en tijden van ontbering. Het woord budget veroorzaakt zelfs doodsangst in ons onbewuste brein. Ons onbewuste brein reageert op het woord budget op dezelfde manier als het reageert op het woord dieet. En dat is niet erg positief. We kunnen op korte termijn gemotiveerd zijn om een financieel dieet te volgen, maar onderzoek toont aan dat het onhoudbaar is op de lange termijn.

Iets niet mogen is niet effectief

Budgettips worden gepresenteerd als iets wat heel logisch is. Een budget is eigenlijk niets meer dan tegen jezelf zeggen dat je niet meer moet uitgeven dan je ontvangt.  Dit klinkt eenvoudig, toch is de uitvoering lastig. Tegen jezelf zeggen dat je niet uit eten moet gaan is niet erg effectief om enthousiast te worden. Daardoor is het moeilijker om je gedrag definitief te veranderen. Uit eten gaan is nu eenmaal een leuke activiteit. Om een budget vol te houden moet het tot ons  brein doordringen dat het voor ons persoonlijk belangrijk is en iets oplevert.

De spaar- en budgettips geven een algemene formule vol met dingen die allemaal niet meer kunnen en niet meer mogen, maar geen persoonlijk actieplan. Hierdoor is het minder aantrekkelijk en heel lastig vol te houden. De nadruk bij alle budgettips ligt vooral op wat allemaal niet kan, en dat zijn vaak vooral de dingen die voor iemand persoonlijk heel belangrijk zijn. De goede geldvoornemens bestaan uit nee zeggen, en vaak stopt het daar dan ook. Dat zorgt niet voor blijvende gedragsverandering.

We worden niet graag op de vingers getikt

Budgettips hebben daarnaast een veroordelend element. De budgettips geven ons de indruk dat we falen in iets wat heel erg logisch is. Het zou eigenlijk heel eenvoudig moeten zijn.

Als je je budget uitschrijft, wordt de aandacht gelegd op jouw uitgaven en alles wat je daar fout in doet. Het budget veroordeelt jou, en we houden er niet van om veroordeeld te worden. We hebben dan ook allerlei redenen om het budget niet vol te houden. Ook is het gemakkelijker om onze baas, de economie, de wasmachine en onze kinderen de schuld te geven dat we het ‘nee zeggen’ tegen uitgaven niet volhouden.

Stress is de boosdoener

Ons brein heeft een natuurlijk immuun systeem dat zich verzet tegen teveel eten en teveel uitgeven. Dit natuurlijke immuunsysteem helpt ons vol te houden als we stiekem verlangen om te shoppen of naar suiker en vet. Het helpt ons om nee te zeggen.

Maar dan gebeurt het. Je was de eerste maanden goed op weg met de goede geldvoornemens, maar dan gaat de wasmachine stuk, wordt de fiets gestolen of worden de boodschappen duurder.  Hierdoor ontstaat stress.  Op het moment dat we onder druk staan wordt ons emotionele immuunsysteem beïnvloedt en smelt onze zelfbeheersing als sneeuw voor de zon. De stresshormonen zorgen ervoor dat we nog meer dan anders verlangen naar ‘comfort food’. Dit zijn typische producten met vet en suiker die een signaal naar ons brein sturen om die stresshormonen te stoppen. Geld uitgeven stuurt exact dezelfde boodschap naar ons brein als comfort food. Vanaf dat moment zijn de goede geldvoornemens naar de achtergrond verdwenen, en komen pas weer aan het einde van het jaar weer onder de aandacht.

Hoe hou je goede geldvoornemens dan wel vol? 5 Tips

Noem het een uitgavenplan

Het geheim om een budget ook daadwerkelijk uit te voeren is om het te zien als een uitgaven plan, in plaats van als een beperkend financieel dieet. Een plan bedenken over hoe je je geld kunt uitgeven aan dingen waarvan je geniet, en die voor jou belangrijk zijn, is een veel leukere activiteit. Alleen al het woord uitgavenplan verlegt de focus naar doelen en naar wat de mogelijkheden zijn, in plaats van wat niet mag. Je zegt geen nee tegen uit eten gaan van het weekend, maar je zegt ja tegen het weekendje weg. Dit stelt het onbewuste brein gerust en geeft een positief gevoel.

Maak het persoonlijk

Een uitgavenplan start met na te denken over wat nu voor jou belangrijk is, wat je nodig hebt en waar je plezier aan beleefd. Denk daarbij niet in beperkingen, maar in wat wel kan en wat je graag zou willen. Het kunnen kleine dingen zijn en ook grote dingen, zoals aan nieuwe auto of een vakantie naar Zuid-Amerika. Maak een lijst en zet bovenaan wat het belangrijkste voor jou is.

Maak een plan

Zodra je de lijst hebt gemaakt met wat voor jou belangrijk is, maak je een plan over hoe je je kunt veroorloven om daaraan jouw geld uit te geven. Dit kost wat tijd om te kijken en te bepalen wat nu het belangrijkste voor je is en hoe je daar naartoe kunt werken. Gun jezelf ook de tijd om hier rustig over na te denken en pas de lijst aan totdat je tevreden bent. Kies wel vooraf een eindmoment waarop de lijst af moet zijn en geef jezelf daarvoor een beloning. Vervolgens ga je schrappen in je uitgaven die je geld kunnen besparen. Met de lijst van wat voor jou belangrijk is wordt het opeens een heel stuk makkelijker om een abonnement op te zeggen.

Maak het tastbaar

Maak het tastbaar en concreet. Sparen voor de toekomst of een vakantie is lastiger vol te houden dan sparen voor de vakantie naar Gran Canaria, of sparen voor je nieuwe woning in Utrecht. Iets tastbaar maken doe je door beeldmateriaal te verzamelen. Verzamel foto’s en hang ze op. Stop een foto bij je pinpas en stel het in als achtergrond op je bureaublad van je computer of telefoon. Maak ook bij jouw spaarrekening een handig spaarpotje aan met een foto van je doel. Hierdoor ervaart jouw onbewuste brein waarvoor je spaart en plunder je minder snel jouw spaarrekening voor iets anders.

Geef geld uit aan leuke dingen

Schrap niet alles. De lijst hoeft niet binnen een jaar bereikt te worden. Denk ook aan het hier en nu. Geef geld uit aan leuke, kleine dingen. Veel voornemens stranden omdat er geen lol meer aan is. Als je alle leuke dingen schrapt, dan krijg je een hekel aan het plan. Geld reserveren om uit te geven aan leuke dingen, helpt om je uitgavenplan vol te houden.

Anne Abbenes is Financieel Psycholoog en onderzoekt de invloed van het brein, emoties en persoonlijke overtuigingen op ons financieel gedrag. Ook traint en adviseert zij professionals, organisaties en overheden hierin. Anne is bestuurder bij onder andere het Financial Psychology Institute Europe®, lector Behavioral Finance & Financial Psychology aan ondermeer de UCLL (associatie KU Leuven), Master in Financial Planning en internationaal (rechtbank) mediator en onderhandelaar.