Zo overleeft jouw spaarrekening de vakantie

De zomer is één van de mooiste periodes van het jaar. Vakantie verjaagt en verlaagt alle stress van het dagelijks leven en geeft ons een geluksgevoel. Bijna iedereen keert terug van de zomervakantie met een negatief saldo op de rekening en een geplunderde spaarrekening. Veel mensen houden het hele jaar vol om te sparen en niet teveel uit te geven. Maar in de zomervakantie gaat het gruwelijk mis. Wat is nu de oorzaak dat het juist in de zomervakantie zo mis gaat en hoe kun je dit voorkomen? In dit blog legt Financieel Psycholoog Anne Abbenes uit hoe je dit voorkomt en je spaarrekening de vakantie wél overleeft.

Veel uitgeven tijdens vakantie 

Onderzoek in verschillende Westerse landen laat ons zien dat mensen in verband met de zomervakantie extra veel geld uitgeven. Dit begint al in de aanloop naar de vakantie met tax-free producten, kleding en andere vakantie gerelateerde spullen. Eenmaal op reis barst het vaak helemaal los met de uitgaven. Betalen is gemakkelijk. Pinnen kan overal en geld overmaken van de spaar naar de betaalrekening is met een enkele handeling op de smartphone geregeld. 

Opvallend is dat juist ook de mensen die het hele jaar de hand op de knip hebben gedurende de vakantieperiode volledig los gaan. Wij zien vakantie als een ontsnapping aan het dagelijkse leven vol verplichtingen en laten daarmee ook onze verantwoordelijkheid ten opzichte van financiën los. Tijdens de vakantie wordt de administratie niet bijgehouden en is er geen structuur van dagelijkse bezigheden. Ook worden we minder geconfronteerd met de vaste lasten en zijn we vooral aan het genieten van het moment. 

De opnames van de spaarrekening tijdens de vakantie worden gerechtvaardigd door de gedachte dat we het gehele jaar trouw hebben gespaard en een opname tijdens de vakantie moet kunnen. Pas na de vakantie komt de schok dat het toch wel veel opnames betreft, de spaarrekening de vakantie niet overleefd heeft en gaan we zelfs verbaasd narekenen of al die afschrijvingen wel kloppen.

Op vakantie hebben wij ineens veel meer geld

Als in het vakantieland alles goedkoper is dan in Nederland zijn we geneigd meer te kopen. Ons brein heeft als ankerpunt de Nederlandse hogere prijzen en ziet de lagere prijzen als een kans om toe te slaan. We willen vooral geen koopjes laten liggen. Ook in landen met een andere valuta hebben we de neiging meer te kopen. Dit komt doordat ons brein van nature lui is en in de energiebespaarstand staat. Omrekenen kost teveel energie. 

Zowel de lagere prijzen als een andere valuta geven ons het gevoel dat we meer geld hebben om uit te geven. In landen waar je niet overal kunt pinnen en dus veel contant moet betalen is dit effect nog groter. Met een grote hoeveelheid bankbiljetten in de portemonnee lijkt het alsof je veel meer geld hebt om uit te geven. 

In landen waar alles duurder is dan in Nederland geven we gerust veel uit. Hier nemen we de prijzen van het land als uitgangspunt en mogen we van onszelf meer uitgeven omdat we tijdens de vakantie mogen genieten. 

Vakantievoedsel en vakantiegevoel 

Tijdens vakantie zijn we nog meer gericht op de korte termijn dan in het dagelijks leven. Uitgaven praten we voor ons zelf goed. Doordat er het hele jaar hard gewerkt is, hebben we het gevoel het te verdienen om tijdens de vakantie wat meer uit te geven. 

De valkuil hierbij is dat de financiële uitgangspunten en daarmee ook het psychologische effect, op vakantie anders is. Als we 50 euro voor een maaltijd opnemen in ons vakantiebudget zien we dat als dagelijkse kosten. Dit vormt dan de basis van een normale dagelijkse uitgave aan voedsel.

Op dat moment is 10 of 20 euro extra snel uitgegeven. We zien dat als een extra vakantie uitgave die we verdienen omdat we het hele jaar zo hard hebben gewerkt. We realiseren ons daarbij niet dat die 50 euro voor een maaltijd eigenlijk al extra uitgaven zijn. Dit bedrag is immers veel hoger dan wat we thuis dagelijks aan voedsel uitgeven. 

Geluksgevoel 

Door vakantiereizen van vrienden te zien op social media zorgt voor een soort FOMO (fear of missing out) angst om iets te missen. We zien vrienden veel geld uitgeven en gelukkig zijn. Ook dit stimuleert om meer geld uit te geven.  

Vakantie geeft ons een geluksgevoel. Het ontspant, verlicht zorgen en verlaagd stress. Wie wil dat gevoel nu niet vasthouden? Vaak is de spaarrekening al behoorlijk geslonken tijdens de vakantie maar volgt de grootste klap in de laatste dagen. Het geluksgevoel lijkt tot een einde te komen zodra de terugreis dichterbij komt.

Het geluksgevoel willen we vasthouden door allerlei dingen te kopen die we eigenlijk niet nodig hebben. Deze spullen relateren we aan de vakantie. De laatste dagen van de vakantie zijn dan ook het meest gevaarlijk voor de spaarrekening. Eenmaal thuis kijken we niet meer naar die spullen om.

Tips om je spaarrekening niet te plunderen tijdens de vakantie:

1. Als je je vakantiebudget maakt, neem dan je dagelijkse uitgaven in het normale leven als uitgangspunt. Zo zie je die 50 euro voor een restaurant tijdens de vakantie al als een extra uitgave en wordt het minder snel 75 euro.
2. Neem altijd flesjes water mee en drink voldoende gedurende de dag zodat je niet vanwege de dorst naar een terras moet en veel geld uitgeeft aan drankjes. Reken voor de vakantie uit wat je hiermee bespaart en stort dat op jouw spaarrekening. 
3. Ga met een gevulde maag naar een lokale supermarkt en sla daar eten en drinken in voor een picknick. Handige bijkomstigheid is dat dit ongezonde uitspattingen verminderd. Een picknick in de natuur is niet alleen goedkoper dan een duur restaurant maar het verhoogd ook het geluksgevoel.
4. Plan een leuke activiteit in voor kort na de vakantie. Dan weet jouw brein dat de leuke dingen ook na de vakantie voortgaan. Dit voorkomt veel (onnodige) uitgaven tijdens de vakantie.
5. Neem een notitieboekje mee op vakantie en schrijf de dagelijkse uitgaven op. Door de bedragen op te schrijven verwerkt het brein de uitgaven en ben je minder geneigd meer uit te geven dan het vakantiebudget.

Anne Abbenes is Financieel Psycholoog en onderzoekt de invloed van het brein, emoties en persoonlijke overtuigingen op ons financieel gedrag. Ook traint en adviseert zij professionals, organisaties en overheden hierin. Anne is bestuurder bij onder andere het Financial Psychology Institute Europe®, lector Behavioral Finance & Financial Psychology aan ondermeer de UCLL (associatie KU Leuven), Master in Financial Planning en internationaal (rechtbank) mediator en onderhandelaar.